Η αλλεργική ρινίτιδα θεωρείται ως η πιο κοινή μορφή αλλεργικής αντίδρασης, η οποία επηρεάζει μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού. Η αντίδραση αυτή λαμβάνει χώρα στη μύτη, όταν παράγοντες που ονομάζονται αλλεργιογόνα διεγείρουν κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος. Αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης αυτής είναι η απελευθέρωση μεσολαβητών όπως η ισταμίνη. Οι μεσολαβητές αυτοί προκαλούν κνησμό, φλεγμονή και παραγωγή υγρών ή βλέννας στους βλεννογόνους των ρινικών οδών.
Συνήθως, τα άτομα που παρουσιάζουν αλλεργική ρινίτιδα έχουν οικογενειακό ιστορικό.
Στο παρελθόν υπήρχαν δύο βασικές κατηγορίες αλλεργικής ρινίτιδας:
- Η εποχιακή που εμφανίζεται συγκεκριμένες περιόδους και προκαλείται από ποικιλία αλλεργιογόνων του εξωτερικού περιβάλλοντος με κυριότερο τη γύρη
- Η ολοετής που εμφανίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους με επιδείνωση τους χειμερινούς μήνες λόγω κακού αερισμού των χώρων. Οφείλεται κυρίως σε εσωτερικά αλλεργιογόνα όπως ακάρεα, σκόνη, μύκητες, έντομα, επιθήλια ζώων
Πλέον, έχει προταθεί νέα ταξινόμηση της αλλεργικής ρινίτιδας σε:
- Διαλείπουσα ή Εμμένουσα και
- Ήπια, Μέτρια ή Σοβαρή με βάση την επίδραση των συμπτωμάτων στην ποιότητα ζωής των ασθενών
Ποια είναι τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας;
Η αλλεργική ρινίτιδα εκδηλώνεται με χαρακτηριστικά και ενοχλητικά συμπτώματα, τα οποία εμφανίζονται είτε σταδιακά και μεμονωμένα, ή αιφνίδια και συνδυαστικά.
Τα πιο κοινά συμπτώματα είναι:
- Ρινική καταρροή-συμφόρηση η οποία όταν είναι επίμονη οδηγεί με τη σειρά της σε:
- ανοσμία
- στοματική αναπνοή
- ροχαλητό – αποφρακτική υπνική άπνοια
- κεφαλαλγία
- δυσλειτουργία ευσταχιανής σάλπιγγας
- παραρρινοκολπίτιδα
- Παροξυσμικό φτέρνισμα
- Κνησμός στη μύτη, τα αυτιά, το φάρυγγα ή την υπερώα
- Ερυθρότητα, δακρύρροια, αίσθημα καύσου ή κνησμού στα μάτια
- Αλλεργικός «χαιρετισμός» (τρίψιμο της κορυφής της μύτης προς τα πάνω) και εγκάρσια δερματική γραμμή στη ράχη της μύτης
- Ξηρός βήχας
- Κόπωση
- Αίσθημα «βάρους» στο κεφάλι
Πώς γίνεται η διάγνωση της αλλεργικής ρινίτιδας;
Η διάγνωση της αλλεργικής ρινίτιδας γίνεται από Ωρλ και ξεκινά με τη λήψη λεπτομερούς ιστορικού. Ο γιατρός πραγματοποιεί επίσης ενδελεχή καταγραφή των περιβαλλοντικών συνθηκών, των συνηθειών και των χώρων που κινείται το άτομο. Σκοπός είναι να εντοπιστούν πιθανά αλλεργιογόνα που εκκινούν την ανοσολογική απάντηση.
Ακολουθεί φυσική και κλινική εξέταση των δομών της μύτης, του φάρυγγα και των αυτιών.
Όταν απαιτηθεί, πραγματοποιούνται ειδικά δερματικά tests (skin prick tests) ή/και αιματολογικός έλεγχος (RAST-test, IgE αντισώματα) ώστε να προσδιοριστούν συγκεκριμένα αλλεργιογόνα.
Σε περιπτώσεις συστηματικής αλλεργικής συμπτωματολογίας, θα ζητηθεί και εκτίμηση από αλλεργιολόγο.
Θεραπεύεται τελικά η αλλεργική ρινίτιδα;
Η απάντηση στο αν θεραπεύεται η αλλεργική ρινίτιδα δεν είναι απόλυτη, καθώς εξαρτάται από την απόκριση του ασθενούς στη θεραπεία.
Η θεραπεία θα καθοριστεί με βάση την ηλικία, τη γενική κατάσταση της υγείας και το ιστορικό του κάθε ασθενή. Επίσης, σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσει η έκταση και η βαρύτητα της αντίδρασης.
Οι θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν:
- Αποφυγή των αλλεργιογόνων που προκαλούν το πρόβλημα στο βαθμό που είναι εφικτό
- Φαρμακευτική αγωγή (ενδορρινικά σπρέι, αγωγή με αντιισταμινικά και άλλα φαρμακευτικά σκευάσματα από το στόμα)
- Ανοσοθεραπεία (ή απευαισθητοποίηση) για συγκεκριμένα αλλεργιογόνα. Ενδείκνυται για ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στις παραπάνω θεραπείες και πάσχουν από μετρίου προς σοβαρού βαθμού εμμένουσα αλλεργική ρινίτιδα που συνδυάζεται με βρογχικό άσθμα ή υποτροπιάζουσες λοιμώξεις του αναπνευστικού
- Χειρουργική θεραπεία διόρθωσης των ανατομικών ανωμαλιών της ρινικής κοιλότητας, οι οποίες εντείνουν τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας (πχ σκολίωση ρινικού διαφράγματος)
Πώς μπορεί να προληφθεί η εμφάνιση αλλεργικής ρινίτιδας;
Η εμφάνιση της αλλεργικής ρινίτιδας θα μπορούσε να προληφθεί με τα εξής μέτρα:
- Τροποποίηση του περιβάλλοντος του ασθενή (πχ απομάκρυνση των υπεύθυνων φυτών που προκαλούν την αλλεργική ρινίτιδα)
- Αλλαγή στις συνήθειες του ασθενή (αποφυγή κυκλοφορίας τις ώρες ανθοφορίας, αποφυγή χώρων με έντονη σκόνη)
- Τακτικό καθαρισμό – αερισμό της οικίας και των χώρων όπου δραστηριοποιείται ο ασθενής
- Τακτική αλλαγή των φίλτρων των κλιματιστικών
- Χρήση ειδικών συσκευών φιλτραρίσματος του αέρα
- Περιορισμό της υγρασίας στους εσωτερικούς χώρους
Σε ασθενείς με άσθμα, ο έλεγχος του άσθματος ίσως οδηγήσει σε έλεγχο και της αλλεργικής ρινίτιδας λόγω της στενής σύνδεσης των δύο παθήσεων.