Πρόκειται για μία μικρή, πολύπλοκη ηλεκτρονική συσκευή που μπορεί να βοηθήσει στην παροχή της αίσθησης του ήχου σε ένα άτομο που είναι κωφό ή βαρήκοο. Το εμφύτευμα αποτελείται από ένα εξωτερικό τμήμα που τοποθετείται πίσω από το αυτί και ένα δεύτερο τμήμα που τοποθετείται χειρουργικά κάτω από το δέρμα. Ένα εμφύτευμα αποτελείται από τα ακόλουθα μέρη:
- Ένα μικρόφωνο, το οποίο λαμβάνει τον ήχο από το περιβάλλον
- Έναν επεξεργαστή ομιλίας, ο οποίος επιλέγει και ρυθμίζει τους ήχους που δέχεται το μικρόφωνο
- Έναν πομπό και ένα δέκτη/διεγέρτη, οι οποίοι λαμβάνουν τα σήματα από τον επεξεργαστή ομιλίας και τα μετατρέπουν σε ηλεκτρικούς παλμούς
- Μία ομάδα ηλεκτροδίων, τα οποία συλλέγουν τους παλμούς από το διεγέρτη και τους στέλνουν σε διαφορετικές περιοχές του ακουστικού νεύρου
Το κοχλιακό εμφύτευμα διαφέρει σημαντικά από ένα ακουστικό βαρηκοΐας. Τα ακουστικά βαρηκοΐας ενισχύουν τους ήχους ώστε να είναι εφικτή η ανίχνευση τους από το αυτί που παρουσιάζει το πρόβλημα. Αντίθετα, τα κοχλιακά εμφυτεύματα «παρακάμπτουν» τα κατεστραμμένα τμήματα του αυτιού και διεγείρουν κατευθείαν το ακουστικό νεύρο. Τα σήματα που παράγονται από το εμφύτευμα αποστέλλονται μέσω του ακουστικού νεύρου στον εγκέφαλο, ο οποίος τα αναγνωρίζει ως ήχο. Η ακοή με τη βοήθεια κοχλιακού εμφυτεύματος διαφέρει από τη φυσιολογική ακοή και απαιτεί χρόνο ώστε το άτομο να προσαρμοστεί και να μάθει να ακούει (αν γεννήθηκε κωφό) ή να μάθει εκ νέου να ακούει (αν έχασε την ακοή του αφού είχε αναπτύξει λόγο). Ευτυχώς για αυτούς τους ασθενείς, ο ανθρώπινος εγκέφαλος χαρακτηρίζεται από πλαστικότητα και εντυπωσιακή ικανότητα προσαρμογής.