Η αποφρακτική υπνική άπνοια (ή άπνοια ύπνου) αποτελεί διαταραχή της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου. Χαρακτηρίζεται, είτε από παρατεταμένη μερική απόφραξη, ή διαλείπουσα πλήρη απόφραξη των ανώτερων αεροφόρων οδών. Αποτέλεσμα της κατάστασης αυτής είναι η διακοπή του φυσιολογικού αερισμού με επακόλουθη συνέπεια τη διαταραχή του φυσιολογικού ύπνου.
Η αποφρακτική υπνική άπνοια είναι συχνή στα παιδιά. Η πάθηση αυτή, σε συνδυασμό με το ροχαλητό, δηλαδή τη θορυβώδη αναπνοή χωρίς απόφραξη, ωθούν συχνά τους γονείς να ζητήσουν ιατρική βοήθεια για τα παιδιά τους. Η συχνότητα του ροχαλητού στα παιδιά είναι 3-12%, ενώ η αποφρακτική υπνική άπνοια επηρεάζει το 2% των παιδιών.
Ποια είναι τα κύρια αίτια της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας στα παιδιά;
- Υπερτροφία αμυγδαλών
- Υπερτροφία αδενοειδών εκβλαστήσεων
- Παχυσαρκία
- Κρανιοπροσωπικές δυσοστώσεις
- Νευρομυϊκές παθήσεις
Αποφρακτική υπνική άπνοια: Ποια είναι τα συμπτώματα;
Η αποφρακτική υπνική άπνοια προκαλεί συμπτώματα που περιλαμβάνουν:
- Νυχτερινό ροχαλητό συνοδευόμενο συνήθως από διαλείπουσα παύση της αναπνοής
- Μυκηθμούς
- Άστατο ύπνο
- Νυχτερινή ενούρηση
Ποιες είναι οι κυριότερες επιπλοκές της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας;
Εφόσον δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, η αποφρακτική υπνική άπνοια μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση σοβαρών επιπλοκών. Οι κυριότερες είναι:
- Στασιμότητα βάρους
- Πνευμονική υπέρταση-διάταση δεξιάς κοιλίας
- Ψυχοκινητική καθυστέρηση
- Νευρογνωσιακά προβλήματα (μαθησιακές δυσκολίες, διαταραχές συμπεριφοράς, υπερκινητικότητα, ελαττωμένη προσοχή ή διάσπαση προσοχής)
- Ημερήσια υπνηλία (αν και είναι πιο συχνή στους ενήλικες)
- Κακή απόδοση στο σχολείο
- Υπερένταση
- Επιθετική συμπεριφορά
- Κατάθλιψη
Σε ακραίες καταστάσεις έχουν καταγραφεί παιδιά με οξεία καρδιοαναπνευστική ανεπάρκεια (οξύ πνευμονικό οίδημα). Αυτό αν δεν αντιμετωπιστεί ριζικά μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στο θάνατο. Ωστόσο, οι επιπλοκές αυτές πλέον δεν παρατηρούνται λόγω της έγκαιρης διάγνωσης και, κατά συνέπεια, της άμεσης αντιμετώπισης.
Πώς διαγιγνώσκεται η αποφρακτική υπνική άπνοια;
Η αποφρακτική υπνική άπνοια διαγιγνώσκεται από εξειδικευμένο ιατρό-Ωρλ. Η διαδικασία αξιολόγησης περιλαμβάνει τη λήψη ιστορικού, την κλινική εξέταση, την οπτικοακουστική καταγραφή και την παλμική οξυμετρία. Με τη διάγνωση αποσκοπούμε σε:
- Εντοπισμό των ασθενών με υψηλό κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών
- Αποφυγή άσκοπων επεμβάσεων
- Εντοπισμό των ασθενών που μπορεί να παρουσιάσουν επιπλοκές μετά από αμυγδαλεκτομή ή/και αδενοειδεκτομή
Πολυυπνογραφία (μελέτη της αναπνοής κατά τον ύπνο) για τη διάγνωση της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας
Η αξία της πολυυπνογραφίας (μελέτη της αναπνοής κατά τον ύπνο) στη διάγνωση της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας στην παιδική ηλικία παραμένει αμφιλεγόμενη. Αυτό οφείλεται στην έλλειψη αξιόπιστων εργαστηρίων ύπνου για παιδιά, καθώς και στο υπερβολικό κόστος διενέργειας της εξέτασης. Παράλληλα, η ασυμφωνία σχετικά με την ερμηνεία των αποτελεσμάτων δεν την καθιστά απαραίτητη εξέταση για να τεθεί η διάγνωση.
Ποια είναι η θεραπεία της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας;
Η θεραπεία της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας καθορίζεται ανάλογα με την αιτία που προκαλεί το πρόβλημα.
Η αμυγδαλεκτομή και η αδενοειδεκτομή αποτελούν τη συνηθέστερη θεραπεία όταν η αιτία είναι η συνύπαρξη υπερτροφίας αμυγδαλών με υπερτροφία αδενοειδών εκβλαστήσεων. Η διπλή αυτή χειρουργική αντιμετώπιση σε σύγκριση με την αμυγδαλεκτομή ή την αδενοειδεκτομή μόνη της εξασφαλίζει σε μεγαλύτερο ποσοστό την εξάλειψη του νοσήματος στα παιδιά χωρίς άλλο υποκείμενο νόσημα. Σε παιδιά με παχυσαρκία σαφώς μειώνει τα συμπτώματα, οπότε, ούτως ή άλλως, αποτελεί την πρώτη θεραπευτική επιλογή.
Θεραπεία αποφρακτικής υπνικής άπνοιας με μάσκα συνεχούς θετικής πίεσης αεραγωγών (CPAP)
Σε ασθενείς με αντένδειξη για χειρουργική αντιμετώπιση, μικρή υπερτροφία αμυγδαλών και αδενοειδών εκβλαστήσεων ή μετεγχειρητικά επιμένουσα άπνοια, εφαρμόζεται εναλλακτικά η μάσκα συνεχούς θετικής πίεσης αεραγωγών (CPAP).
Το μειονέκτημα είναι ότι δεν αίρει την αιτία όπως συμβαίνει με τη χειρουργική επέμβαση. Επίσης, η χρήση της θα πρέπει να είναι διαρκής κατά τον ύπνο. Η τεχνική αυτή αφορά την παροχή συνεχούς ροής αέρα διαμέσου ρινικής προσωπίδας. Αυτό οδηγεί σε διατήρηση ανοικτών αεροφόρων οδών και αύξηση της λειτουργικής υπολειπόμενης χωρητικότητας των πνευμόνων.
Αντιμετώπιση αποφρακτικής υπνικής άπνοιας: Συμπληρωματικές/εναλλακτικές πρακτικές
Συμπληρωματικά ή εναλλακτικά με τα παραπάνω συνιστάται η διαβίωση του παιδιού σε καθαρό περιβάλλον. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το παιδί να μην εκτίθεται σε καπνό τσιγάρου ή άλλους ατμοσφαιρικούς ρύπους, ενώ πρέπει να παραμένει μακριά από ουσίες με πιθανή αλλεργιογόνο δράση. Επιπλέον, η αντιμετώπιση συνυπάρχουσας ρινίτιδας συμβάλλει σημαντικά στη θεραπευτική διαδικασία.
Σε περιπτώσεις που δεν απαντούν στις παραπάνω θεραπείες, μπορεί να προταθούν ειδικές χειρουργικές τεχνικές ως θεραπεία εκλογής. Αυτές είναι η σταφυλο-φαρυγγο-υπερωϊο-πλαστική, η κρανιοπροσωπική πλαστική, καθώς και, σε πολύ σοβαρές καταστάσεις, η τραχειοστομία.